Ειλικρινά, δεν μπορώ καν να απαριθμήσω τις φορές που -όσο ήμουν νεότερος- σηκωνόμουν σαν "ζόμπι" από το κρεβάτι για να πάω στη δουλειά, έχοντας κοιμηθεί μόνο 4 ή 5 ώρες όλο το βράδυ.

Θυμάμαι κυκλοφορούσα στο γραφείο με έναν καφέ στο χέρι για να μπορέσω να κρατηθώ ξύπνιος και συγκεντρωμένος ώστε "να βγει και αυτή η μέρα", όπως έλεγα.

Κάποια στιγμή αποφάσισα να αλλάξω αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση και αγόρασα στον εαυτό μου ένα καινούριο στρώμα, ένα ακριβό μαξιλάρι και ένα πολυτελές πουπουλένιο πάπλωμα, μήπως καταφέρω να κοιμηθώ καλύτερα.

Νόμιζα ότι κάνοντας αυτές τις αλλαγές, θα ξάπλωνα από τις 22:00 και αυτόματα, θα με έπαιρνε ο ύπνος και θα κοιμόμουν 8 ώρες κάθε βράδυ.

Προφανώς έκανα λάθος.

Αυτό που συνέβαινε στα αλήθεια ήταν να ξαπλώνω πράγματι από τις 22:00, αλλά τις περισσότερες φορές ασχολούμουν για ώρες με το κινητό μου, απαντούσα σε μηνύματα και emails, ενώ άλλες φορές βυθιζόμουν σε σκέψεις σχετικά με τη ζωή μου, τη δουλειά και τις προκλήσεις που θα έρχονταν την επόμενη ημέρα.

Πώς να κοιμηθώ σωστά με τέτοια υγιεινή ύπνου; Τώρα δεν μου φαίνεται καθόλου περίεργο.

Τότε, ήξερα ότι αν καταφέρω και κοιμηθώ καλά για οκτώ ή περισσότερες ώρες, την επόμενη ημέρα θα νιώθω πιο οξυδερκής, πιο δυνατός και λιγότερο ευερέθιστος με το περιβάλλον γύρω μου. 

Αυτό που δεν ήξερα όμως -και το έμαθα στη συνέχεια- είναι πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος για να διατηρείται υγιής κάθε πτυχή της σωματικής μας λειτουργίας, κάθε όργανο, κάθε βιολογική διαδικασία που λαμβάνει χώρα στο σώμα μας.

Συνειδητοποίησα ότι ο ύπνος λειτουργεί ως μια θεραπευτική υπερδύναμη του ίδιου μας του σώματος.

Αν δεν έχεις και εσύ ακόμα συνειδητοποιήσει πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος για την υγεία μας, σε αυτό το άρθρο θα μάθεις 10 απίστευτους τρόπους με τους οποίους το σώμα αυτο-θεραπεύεται και προστατεύεται κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Πάμε να δούμε λοιπόν τί συμβαίνει στο σώμα σου όσο κοιμάσαι. 

1. Προστατεύεται η καρδιά

Ο μη επαρκής ύπνος μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία της καρδιάς. Οι μελέτες δείχνουν ότι η έλλειψη ύπνου επηρεάζει το συμπαθητικό νευρικό σύστημα του σώματος, προκαλώντας υπερπαραγωγή αδρεναλίνης και κορτιζόλης, δηλαδή των ορμονών του στρες.

Όταν το σώμα είναι υπερβολικά ανεβασμένο από την αδρεναλίνη, η καρδιά δουλεύει πιο σκληρά για να κρατήσει το σώμα σε εγρήγορση. Αυτή η επιπλέον άντληση αίματος μπορεί να προκαλέσει καρδιακές προσβολές, υψηλή χοληστερόλη, εγκεφαλικό επεισόδιο, στεφανιαία νόσο, ακόμη και συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Αυτά και μόνο τα στοιχεία ήταν αρκετά για να αφήσω το κινητό μου και να επικεντρωθώ στον ύπνο.

2. Διατηρούνται τα οστά ισχυρά

Μελέτες δείχνουν ότι ο επαρκής ύπνος είναι απαραίτητος για την ενίσχυση και την προστασία των οστών, καθώς και των συνδετικών τενόντων, συνδέσμων και χόνδρων. Ο ύπνος συμβάλλει στη διαφύλαξη του ιστού στο εσωτερικό των οστών, που ονομάζεται μυελός των οστών. Αυτός ο ιστός περιέχει βλαστικά κύτταρα που σχηματίζουν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και τα διατηρούν υγιή.

Ένα κρίσιμο τμήμα του σκελετικού συστήματος, η σπονδυλική στήλη, χρειάζεται επαρκή ξεκούραση μέσα στη νύχτα ώστε διατηρείται η πλάτη μας ευθυγραμμισμένη και να μην έχουμε πόνους. Γι' αυτό είναι σημαντικό να επενδύσεις σε ένα κατάλληλο στρώμα που να υποστηρίζει σωστά την καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης.

Ως ένα άτομο που είναι όρθιο για πολλές ώρες μέσα στην ημέρα, πολλές φορές ξεχνάω πόσο πολύ "δουλεύει" και καταπονείται η σπονδυλική μου στήλη. 

3. Διατηρείται η υγεία της επιδερμίδας

Ο καλός ύπνος διατηρεί το δέρμα υγιές, νεανικό και ζωντανό. Όμως η στέρηση του ύπνου κάνει το σώμα να παράγει επιπλέον κορτιζόλη, την ορμόνη του στρες και τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης προκαλούν φλεγμονές, οι οποίες συμβάλλουν στη διάσπαση του κολλαγόνου του δέρματος. Η μείωση του κολλαγόνου συνεπάγεται με τη γήρανση της επιδερμίδας (hello ρυτίδες!).

Είναι σημαντικό να κοιμόμαστε αρκετά για να αποφύγουμε τους κύκλους κάτω από τα μάτια, τα πρησμένα βλέφαρα και τις πρόωρες ρυτίδες. Αν και πρέπει να "αγκαλιάζουμε" τη διαδικασία της γήρανσης... καλό είναι να μην την επιταχύνουμε επιλέγοντας το Netflix από την ξεκούραση.

4. Προωθείται η δημιουργικότητα

Ενώ ο εγκέφαλος όταν κοιμόμαστε είναι απασχολημένος με τη δημιουργία νέων αναμνήσεων, μπορεί επίσης να αναπτύξει και τους δημιουργικούς του μύες. Στο στάδιο μεταξύ αφύπνισης και ύπνου, που ονομάζεται υπναγωγία, μπορούν να συμβούν κάθε λογής παράξενα πράγματα, όπως το να δούμε συνειδητά όνειρα (lucid dreams).

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο εγκέφαλος παραμερίζει τους γνωστούς κοινωνικούς κανόνες και συμβάσεις και είναι ελεύθερος να ονειρευτεί τυχαίες εικόνες και σκέψεις. Για όσους έχουν δημιουργική κλίση, αυτές οι ζωντανές εικόνες και σκέψεις μπορούν να βοηθήσουν να τροφοδοτηθεί η δημιουργικότητα.

5. Ρυθμίζονται οι ορμόνες

Ο ύπνος είναι απαραίτητος για τη ρύθμιση των ορμονών. Κάθε ορμόνη στο σώμα εξυπηρετεί έναν σημαντικό σκοπό, όπως το να "λέει" στο σώμα πότε να κοιμηθεί και πότε να ξυπνήσει.

Όταν το σώμα είναι ξύπνιο, βρίσκεται σε "καταβολική κατάσταση". Σε αυτή την κατάσταση, το σώμα είναι σαν φούρνος αντί για ξύλα, καίει οξυγόνο και τροφή για να έχει ενέργεια. Οι ορμόνες, η αδρεναλίνη και τα κορτικοστεροειδή τροφοδοτούν αυτή τη διαδικασία. Όταν είναι ώρα για ύπνο, το σώμα αυξάνει την παραγωγή της ορμόνης που προκαλεί ύπνο, της μελατονίνης.

Κατά τη διάρκεια του ύπνου, το σώμα βρίσκεται σε μια "αναβολική κατάσταση", κατά την οποία το σώμα εξοικονομεί ενέργεια και επισκευάζει τον εαυτό του. Σε αυτή τη λειτουργία ανανέωσης και χαλάρωσης, το σώμα παράγει μια πρωτεϊνική ορμόνη που ονομάζεται αυξητική ορμόνη (HGH), η οποία επισκευάζει τους μυς και τα οστά με αμινοξέα.

Το σώμα απελευθερώνει και άλλες ορμόνες στο σώμα κατά τη διάρκεια του ύπνου, όπως την ωκυτοκίνη που εκκρίνεται παράλληλα με την μελατονίνη και την πεπτιδική ορμόνη, η οποία αποτρέπει την ανάγκη για ούρηση κατά τη διάρκεια της νύχτας.

6. Διατηρείται το βάρος και ο μεταβολισμός σε υγιή επίπεδα

Τις ημέρες που μου λείπει ο ύπνος, επιθυμώ περισσότερο φαγητό - ειδικά υδατάνθρακες. Η στέρηση ύπνου αυξάνει την πείνα διαταράσσοντας την ισορροπία μεταξύ των ορμονών που ρυθμίζουν την όρεξη, της γκρελίνης και της λεπτίνης.

Η γκρελίνη δίνει σήμα στο σώμα να φάει, ενώ η λεπτίνη λέει στο σώμα ότι είναι χορτάτο. Η λεπτίνη είναι μια ορμόνη που επηρεάζει το αίσθημα πληρότητας και ικανοποίησης μετά από ένα γεύμα, ενώ η γκρελίνη είναι η ορμόνη που διεγείρει την όρεξη.

Ο ανεπαρκής ύπνος μειώνει τα επίπεδα της λεπτίνης στο σώμα και αυξάνει τα επίπεδα της γκρελίνης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους. Η στέρηση ύπνου μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αντίσταση στην ινσουλίνη, η οποία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο του διαβήτη.

7. Διενεργείται η διαδικασία μάθησης και απομνημόνευσης των νέων πληροφοριών

Ο εγκέφαλος παραμένει ενεργός κατά τη διάρκεια του ύπνου, αποκτώντας και εδραιώνοντας νέες πληροφορίες. Η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου ή μιας ξένης γλώσσας διαμορφώνει νέες οδούς στον εγκέφαλο. Αυτά τα νέα μονοπάτια γίνονται μνήμες - πληροφορίες που μπορούν να ανακληθούν αργότερα.

Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του υγιούς ύπνου, ο εγκέφαλος ενισχύει τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων. 

8. Ανανεώνονται και επιδιορθώνονται τα εγκεφαλικά κύτταρα

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα καταπληκτικό όργανο. Ο ύπνος επιτρέπει στον εγκέφαλο να ξεκουράζεται, να επιδιορθώνεται και να αναπτύσσει νέα κύτταρα. Κάθε βράδυ, ο εγκέφαλος απομακρύνει τις τοξίνες και τα απόβλητα που συσσωρεύονται κατά τη διάρκεια της ημέρας, ώστε να μπορέσει να είναι "φρέσκος" και να  απορροφήσει νέες πληροφορίες την επόμενη ημέρα.

Οι μελέτες δείχνουν ότι ο ύπνος βοηθά τον οργανισμό να αναπαράγει τα κύτταρα που σχηματίζουν τη μυελίνη, τον απαραίτητο ιστό που προστατεύει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό από νευρολογικές ασθένειες. Με δύο λόγια, ο επαρκής και ξεκούραστος ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου.

9. Γίνεται καθαρισμός των ματιών

Ο ποιοτικός ύπνος είναι απαραίτητος για την υγεία των ματιών. Αυτή η αντιαισθητική πρωινή τσίμπλα που έχουμε στα μάτια το πρωί είναι στην πραγματικότητα κάτι καλό: σημαίνει ότι τα μάτια καθαρίζουν τα νεκρά κύτταρα, τα βακτήρια και την περίσσεια λιπαρότητα. Τα βλέφαρα χρησιμοποιούν τα δάκρυα για να βοηθήσουν τη μεταφορά των αποβλήτων των ματιών.

Σε μια πιο σοβαρή σημείωση, η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε κακή υγεία των ματιών, όπως θολή όραση, ξηρά και κόκκινα μάτια, ευαισθησία στο φως, ακόμη και πόνο στα μάτια.

10. Σταθεροποιούνται τα συναισθήματα και η διάθεση

Μετά από μια άγρυπνη νύχτα, η ανοχή μου ακόμα και για ήπιες ενοχλήσεις είναι χαμηλή. Νιώθω αγχωμένος, ευερέθιστος και ανίκανος να σκεφτώ θετικά κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Οι μελέτες δείχνουν ότι ο κακός ύπνος μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα ακριβούς ανάγνωσης των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις τόσο στη δουλειά όσο και στο σπίτι. Ο καλός ύπνος σταθεροποιεί τη διάθεση και εξουδετερώνει τα επιβλαβή αρνητικά συναισθήματα πριν αυτά βγουν προς τα έξω την επόμενη μέρα.

Συμπέρασμα

Ο ύπνος είναι μια ζωτικής σημασίας -αν και συχνά παραμελημένη- πτυχή της συνολικής υγείας και ευεξίας των ανθρώπων. Είναι σημαντικός επειδή επιτρέπει στο σώμα να επιδιορθωθεί και να παραμένει σε φόρμα κάθε ημέρα.

Από την άλλη, ο κακός σε ποσότητα και ποιότητα ύπνος μπορεί με την πάροδο του χρόνου να αυξήσει τον κίνδυνο σοβαρών προβλημάτων υγείας -συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη, της υψηλής αρτηριακής πίεσης, των καρδιακών παθήσεων και της παχυσαρκίας. 

Όταν δεν κοιμάσαι επανειλημμένα καλά, τότε δημιουργείς ένα “χρέος ύπνου” και μπορείς να βλάψεις τη συναισθηματική σου υγεία, να γίνεις περισσότερο ευάλωτος στο άγχος, το στρες και την κατάθλιψη. 

Φρόντισε λοιπόν να επενδύσεις στον ύπνο σου και να μην τον αφήνεις στην τύχη. O ύπνος είναι μια ευκαιρία να αναπτυχθείς ως άτομο, να επιλύσεις θέματα που δεν είναι σχετικά με τον ύπνο και να αναπτυχθείς πνευματικά.